Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği uygulamasına ilişkin kılavuzu yayınladı. Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği Hakkında Kılavuz ile gıdaların etiketinde, tanıtımında, sunumunda ve reklâmında kullanılan beslenme ve sağlık beyanları ile ilgili olarak; tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini sağlamak ve yanıltılmasını önlemek, gıdaların etiketlenmesi, sunumu, tanıtımı ve reklamında yer alan beslenme ve sağlık beyanlarının, kullanılan terimlerin ve ifadelerin kullanım koşulları konusunda gıda işletmecilerine yardımcı olmak ve resmi kontroller sırasında yapılacak değerlendirmelerde uygulama birlikteliği sağlamak amaçlanıyor. Ortalama müşterinin anlayabileceği biçimde olacak Gidahatti.com sitesinin haberine göre; Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak piyasaya arz edilen gıdaların etiketi, tanıtımı ve reklâmında kullanılan beslenme ve sağlık beyanları; yanlış, yanıltıcı, şüphe ve endişeye neden olmaksızın ortalama tüketicinin anlayacağı biçimde olacak. Beslenme veya sağlık beyanı olarak yorumlanabilecek ticari marka veya özel isim, Yönetmelikte yer alan ilgili beslenme veya sağlık beyanı koşullarının karşılanması ve ilgili beyanın da yapılması şartıyla kullanılabilecek. Görsel kullanımı Gıdaların etiketi, tanıtımı ve reklâmında kullanılan beslenme veya sağlık beyanı olarak yorumlanabilecek görseller, söz konusu gıdanın beyan koşulunu karşılaması ve tüketicide endişeye neden olmaması şartıyla kullanılabilecek. Ancak sevgi, mutluluk temaları veya anneler günü gibi özel günler için üretilen gıdaların etiketinde kullanılan beslenme veya sağlık beyanı olarak yorumlanabilecek görseller Bakanlıkça değerlendirilecek. Beslenme veya sağlık beyanı ifadelerinin yerine anlamını değiştirmeyecek ve güçlendirmeyecek şekilde eşdeğer ifadeler kullanılabilecek. Aynı besin öğesinin birden fazla beyana sahip olması veya farklı besin öğelerinin aynı beyana sahip olması durumunda özne veya yüklem birleştirmesi yapılabilecek. Besin öğesi profili Gıdanın etiketi, tanıtımı veya reklâmında sağlık beyanı yapılabilmesi için gıdanın besin öğesi profili açısından, istisna durumları hariç, Yönetmelikte belirlenen koşullardan en az ikisine bir arada sahip olması zorunlu olacak. Takviye edici gıdalarda besin öğesi profili şartı aranmayacak. Hacmen %1,2 den fazla alkol içeren içeceklerde sağlık beyanı yapılamaz ancak sadece enerji miktarının azaltılmasına ilişkin beslenme beyanı yapılabilecek. Gıdanın günlük tüketim miktarı üzerinden sağlık beyanı yapılan gıdanın, beyan edilen etkiyi günlük normal olarak tüketilmesi beklenen miktarlarda göstermesi gerekecek. Gerektiğinde bu miktarlar Bakanlıkça belirlenecek. Beyan koşulu porsiyona göre verilen beslenme veya sağlık beyanları ile ilgili değerlendirmelerde, TGK Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde yer alan Gıdaların Porsiyon Büyüklükleri esas alınacak. Markaya özgü olmayan (et, süt, yağ, kuruyemiş vb.) gıdaya ilişkin genel reklam veya tanıtımlar hariç olmak üzere, beslenme veya sağlık beyanı yapılan ürünlerde beslenme bildirimi zorunlu olacak. Verilen bilgiler, TGK Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde belirtilen bilgileri içerecek. Takviye edici gıdalar için beslenme bildirimi, ilgili gıda kodeksi hükümlerine uygun olarak yapılacak. “Doğal” ifadesinin kullanımı Gıdaların etiketi, tanıtımı veya reklâmında, sadece Yönetmeliğin ekinde yer alan Beslenme Beyanları, koşullarına uygun olmak kaydı ile yer alabilecek. Bir gıda, beslenme beyanı yapabilme koşullarını doğal bileşiminde bulunan bir besin öğesi veya diğer öğe ile karşılıyorsa, beslenme beyanının önüne ‘doğal olarak/doğal’ ibaresi eklenebilecek. Karşılaştırmalı beslenme beyanı Karşılaştırmalı beslenme beyanı, sadece aynı kategorideki aynı ürün adına sahip gıdalar arasında yapılabilecek. Gıdada bulunan bir besin öğesinin miktarındaki ve/veya gıdanın enerji değerindeki fark belirtilecek ve karşılaştırmalı beyan aynı miktardaki gıda için yapılacak. Karşılaştırmalı beslenme beyanları, söz konusu gıdanın bileşimini, diğer markalara ait gıdalar da dâhil olmak üzere, beslenme beyanı bulundurmalarına izin verilmeyen aynı kategorideki gıdalarla karşılaştıracak şekilde yapılacak. Beyanlar yapılırken karşılaştırılacak (referans alınacak) ürünler, daha önce karşılaştırma yapmış ürünler olamayacak. Süt ürünleri, atıştırmalık ürünler, yağlar gibi genel sınıflama yapılarak karşılaştırma yapılamayacak. Gıdanın etiketinde karşılaştırmalı beslenme beyanı yapıldığında etiketin herhangi bir yerinde piyasadaki referans ürünlerin ortalamasının alındığı belirtilecek. Tuzu azaltılmış beyanı Sodyum için azaltılmış beyanı benzer ürünlere göre %25 azaltma sağlandığında kullanılabilecek. Ancak benzer ürünlerde ‘düşük/az’ veya ‘çok düşük/çok az’ sodyum beyanı yapılmış ise veya beyan yapılmamış ancak beyan koşullarını taşıyor ise bu ürünler referans olarak alınamayacak. Sağlık beyanlarında karşılaştırma yasak! Karşılaştırmalı beyanlar sadece beslenme beyanlarında yapılır, sağlık beyanlarında karşılaştırma yapılamayacak. TGK Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinde ön koşul olarak belirlenen enerji veya besin öğesi azaltılması vb. durumlarında beyan yapılması zorunlu olmayacak. Gıdaların etiketi, tanıtımı veya reklâmında Yönetmelik eklerinde yer alan sağlık beyanları, ilgili beyan koşulunu karşılaması durumunda Bakanlıktan herhangi bir izin alınmaksızın söz konusu gıdanın etiketinde kullanılabilecek. Sağlık beyanları, “Dengeli ve çeşitli beslenme ile sağlıklı yaşamın önemini belirten ifade, Beyan edilen faydalı etkinin sağlanması için tüketilmesi gereken gıda miktarı ve tüketim şekli, Gerektiğinde, bu gıdayı tüketmemesi gerekenler için uyarı mesajı, Fazla tüketilmesi durumunda sağlığı olumsuz etkileyebilecek gıdalar için uygun bir uyarı” gibi bilgilerin etikette veya etiketin olmadığı durumlarda sunum ve reklamda yer alması koşuluyla kullanılacak. İzin verilmeyecek sağlık beyanları Gıdanın tüketilmemesi durumunda sağlığın olumsuz etkilenebileceğini ileri süren; Kilo/ağırlık kaybının miktarına veya oranına atıfta bulunan; Bireysel doktorların veya sağlık profesyonellerinin ve Yönetmelikte belirtilmeyen diğer kuruluşların tavsiyelerine atıfta bulunan sağlık beyanlarına kesinlikle izin verilmeyecek. Tıp, beslenme veya diyetetik ile ilgili meslek örgütleri ile sağlıkla ilgili yardım kuruluşlarının sağlık beyanları ile ilgili tavsiye veya önerilerine ilişkin başvurular Bakanlıkça değerlendirilecek. Sağlık beyanı gibi algılanabilen ifadeler yasak! Yönetmelik eklerinde Sağlık Beyanı olarak yer almayan, ancak tüketiciler tarafından sağlık beyanı olarak algılanabilen Diyabetik, Detoks, Antioksidan vb. ifadeler kullanılamayacak. Çocukların gelişimi ve sağlığına ilişkin beyanlar, Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği ekinde yer alıyor. Bebek Formülleri Tebliği ekinde yapılabilecek beyanlar belirlendiğinden, Bebek Formülleri yönetmeliğin kapsamı dışında olacak. Devam formülleri ile bebek ve küçük çocuk ek gıdalarında ise kendi mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Yönetmeliğe göre beyan yapılabilecek. İzin başvurusu nereye yapılacak? Yönetmelik ekinde sağlık beyanlarına ilişkin izin başvurusu prosedürünün ayrıntılı olarak açıklandığı vurgulanan kılavuza göre, istenen beyanlara ilişkin başvurular Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’ne yapılacak. Bilimsel Komisyonun görüşüne ihtiyaç duyulması halinde söz konusu başvuru Komisyon tarafından en geç 5 ay içerisinde (ek süreye ihtiyaç duyulması halinde 2 ay uzatılabilecek) sonuçlandırılacak. Uyum zorunluluğu TGK Etiketleme Yönetmeliğine uygun olmayan 31/12/2015 tarihinden önce tescil başvurusu yapılmış veya tescillenmiş ticari marka veya marka bulunduran gıdalar, 31/12/2019 tarihine kadar Yönetmelik hükümlerine uyacak. 31/12/2019 tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilecek. TGK Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliğinde kesin bir hüküm bulunmayan ve Kılavuz ile belirlenen yeni düzenlemeler ile ilgili olarak; Kılavuzun yayımı tarihinden önce faaliyet göstermekte olan gıda işletmecileri tarafından 31/12/2019’dan önce etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilecek. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Kılavuzda değişiklik yapabilecek.